Οι τιμές των ενοικιάσεων ακινήτων στην Ελλάδα έχουν ανέλθει στα ύψη, αφήνοντας τον πολύ κόσμο να ρωτά: τι γίνεται; Οι τιμές ανεβαίνουν με τόσο τρομακτικούς ρυθμούς που πλέον η ιδέα του να βρεις μια προσιτή κατοικία φαίνεται σαν ανέφικτο όνειρο, ειδικά όταν μιλάμε για την Αθήνα ή για μεγάλες πόλεις. Αυτή η κατάσταση, παρά την επιφανειακή της πολυπλοκότητα, φαίνεται να είναι μια φούσκα που σύντομα θα σκάσει.
Η Κρίση των Ενοικιάσεων: Οι Αριθμοί μιλούν
Οι επίσημες αναφορές και τα δεδομένα αποκαλύπτουν το μεγάλο πρόβλημα. Σύμφωνα με το Εθνικό Στατιστικό Ινστιτούτο, οι τιμές των ενοικιαστικών ακινήτων έχουν αυξηθεί κατά ποσοστό που φτάνει το 40% σε ορισμένες περιοχές1. Και αυτό δεν είναι το μόνο: ακόμα και σε αστικά κέντρα, οι τιμές σκαρφαλώνουν, δυσκολεύοντας όλο και περισσότερο την πρόσβαση σε κατοικίες.
Blackstone, η μεγαλύτερη στον κόσμο επενδυτική που τοποθετείται σε ακίνητα, δεν εξυπηρέτησε δάνειο για την αγορά κτιρίου γραφείων στη Φινλανδία και τον περασμένο μήνα η Moody’s υποβάθμισε δάνειο που στηρίζει γερμανικό συγκρότημα κτιρίων της Brookfield. Στη Φρανκφούρτη, οι Κορεάτες ιδιοκτήτες του πύργου Τριανόν των 45 ορόφων έχουν προσλάβει συμβούλους για να αρχίσουν τη διαδικασία αναδιάρθρωσης του ασφαλισμένου χρέους, ύψους 375 εκατ. ευρώ, με το οποίο έχει αγοραστεί το κτίριο. Και ο Κινέζος επενδυτής Τσεούνγκ Κέι πουλάει δύο κτίριά του σε καλή περιοχή του Λονδίνου για να μπορέσει να μειώσει το χρέος του. Πρόκειται για τα πρώτα σημάδια κρίσης στην αγορά ακινήτων στην Ευρώπη, που έρχεται αντιμέτωπη με νέα δύσκολη συγκυρία.
Σε έκθεσή της, που δόθηκε στη δημοσιότητα τον Φεβρουάριο, η ΕΚΤ προειδοποίησε για τις «αυξανόμενες παθογένειες» του ευρωπαϊκού real estate.
Οπως επισημαίνει σχετικό δημοσίευμα των Financial Times, το ερώτημα που απασχολεί τώρα τους επενδυτές είναι κατά πόσον αυτές οι, προς το παρόν, μεμονωμένες περιπτώσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων πρόκειται να επεκταθούν και να εξελιχθούν σε γενικευμένη κρίση του κλάδου ανάλογη εκείνης της διετίας 2008-2009 που έπληξε τις ευρωπαϊκές τράπεζες. Και ο κίνδυνος είναι μεγάλος για τα κτίρια γραφείων, που αποτελούν το μεγαλύτερο και σημαντικότερο τμήμα του συνόλου της αγοράς ακινήτων και το οποίο στηρίζεται από χρέος ύψους 1,5 τρισ. ευρώ. Σε σχετική έκθεσή της, που δόθηκε στη δημοσιότητα τον Φεβρουάριο, η ΕΚΤ προειδοποίησε για τις «αυξανόμενες παθογένειες» των ευρωπαϊκών αγορών ακινήτων. Οι κατασκευαστικές και εργολαβικές εταιρείες όπως και οι κάτοχοι εκτάσεων γης και ακινήτων έχουν ήδη κληθεί να αντιμετωπίσουν πρωτόγνωρες εξελίξεις από την αρχή της πανδημίας. Τώρα, όμως, η κατάσταση διαφέρει θεμελιωδώς από την προηγούμενη κρίση, καθώς οι ιδιοκτήτες ακινήτων αντιμετωπίζουν τη ραγδαία αύξηση των επιτοκίων, μιας και οι κεντρικές τράπεζες έχουν αποδυθεί σε μια συντονισμένη προσπάθεια να ανακόψουν την ανοδική πορεία του πληθωρισμού.
Γιατί συμβαίνει αυτό; Οι Λόγοι πίσω από το Κόστος
Τα αίτια είναι ποικίλα και δύσκολα να αγνοηθούν. Η αυξημένη ζήτηση είναι ένας παράγοντας, αφού παιχνίδι προσφορά-ζήτηση έχει επισκιάσει το όνειρο για προσιτή κατοικία. Παράλληλα, η αυξανόμενη επένδυση από μεγάλους παίκτες στην αγορά, σε συνδυασμό με τον αναπτυσσόμενο τομέα των κρατήσεων κατοικιών, δημιουργούν πιέσεις στην αγορά των ακινήτων.
Μια Φούσκα που Πρόκειται να Σκάσει: Οι Ειδικοί το Προβλέπουν
Οι ειδικοί και οι αναλυτές είναι ξεκάθαροι: αυτή η κατάσταση είναι όντως μια φούσκα που πρόκειται να σκάσει. Οι ανομοιομορφίες μεταξύ των τιμών και της προσφοράς είναι προφανείς, και τα σημεία είναι όλο και περισσότερα ότι η τρέχουσα κατάσταση δεν μπορεί να διαρκέσει.
Η Σημασία της Ειλικρίνειας
Παρά τις προσπάθειες των ειδικών να φέρουν στο φως την αλήθεια, φαίνεται ότι ορισμένοι ενοχλούνται από την ειλικρίνεια. Οι επιφυλάξεις της κυβέρνησης, των κτηματομεσίτων και των τραπεζών μπορεί να υποδεικνύουν ότι υπάρχει μια προσπάθεια να διατηρηθεί η υπάρχουσα κατάσταση παρά τα σημάδια κινδύνου2.
Συμπέρασμα
Το συμπέρασμα αυτό ρίχνει φως στον σοβαρό χαρακτήρα του προβλήματος. Οι ανεξέλεγκτες ενοικιάσεις δεν αποτελούν απλώς μια επιφανειακή κατάσταση, αλλά ένα πρόβλημα που επηρεάζει την καθημερινή ζωή των πολλών. Οι αναλυτές δεν προειδοποιούν μόνο για την επικινδυνότητα της τρέχουσας κατάστασης, αλλά και για τον κίνδυνο της έκρηξης που θα δημιουργήσει το σκάσιμο της φούσκας του rea estate στο μέλλον. Επίσης, αναδεικνύεται η σημασία της ειλικρίνειας και της διαφάνειας στην αποκάλυψη των πραγματικών αιτιών αυτής της κατάστασης και στην αναζήτηση πραγματικών λύσεων που θα ευνοήσουν όλους τους πολίτες, αντί να προστατεύσουν μόνο ορισμένες ομάδες.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι εξελίξεις αυτές μας φέρνουν στο μυαλό τη φούσκα ακινήτων που σκάσε στις ΗΠΑ το 2010. Μια φούσκα που ξεκίνησε με τον αδεξιότερο τρόπο και τελικά οδήγησε σε έναν ανεξέλεγκτο οικονομικό κατακλυσμό, αφήνοντας πολλούς από τους πολίτες στην αβεβαιότητα και την οικονομική δυσμενέστατη κατάσταση.
Είναι σημαντικό να δράσουμε τώρα, με ειλικρίνεια και διαφάνεια, για να αποφύγουμε μια παρόμοια κατάσταση. Μόνο με τη συνεργασία όλων και την αναζήτηση ουσιαστικών λύσεων μπορούμε να προστατεύσουμε την οικονομική ευημερία και την καθημερινή ζωή των πολιτών μας. Αναφέρει ο Maximilian Schneider3
Footnotes
- Εθνικό Στατιστικό Ινστιτούτο, “Στοιχεία Ενοικιαζόμενων Κατοικιών,” https://www.statistics.gr/el/statistics/-/publication/STO05/2022-Q4 ↩
- Κουτσογιάννης, Γ., “Προειδοποίηση για φούσκα ενοικιαστικών ακινήτων,” Η Καθημερινή, 2023, https://www.kathimerini.gr/economy/561613657/proeidopoiisi-gia-fouska-enikiastikon-akiniton/ ↩
- “Unveiling the Global Real Estate Trends: Lessons from Past Bubbles” – Financial Insights, July 2022.
